Fıkıh Usûlünün Yenilenmesi Tartışmalarında Fikrî ve Felsefî Yaklaşım (Fazlurrahman, Hasan Turabî ve Muhammed Müctehid Şebusterî Örneği)

İslam hukuku tarihine baktığımızda fıkıh usûlünün bir süreç içerisinde geliştiğini söylemek mümkündür. Bu içerisinde, mezhep imamları de-diğimiz müçtehitler başta olmak üzere birçok âlimin, usûlü ilminin yapısını oluşturan katkılarından bahsedilebilir. Örneğin İmam Ebû Hanîfe’nin (ö. 150/767) istihsana başvurması, Mâlik’in 179/795) amel-i ehli Medine ile amel etmesi ve Şafiî’nin 204/820) hem Ehl-i rey de hadisin fıkhını mezcederek elde ettiği formasyonla “er-Risâle” adlı eserinde usûl ortaya koyması katkıların başında gelmektedir. yanında özellikle mezheplerin kurumsallaştığı dönem sonrasında Gazalî 505/1111), İbn Teymiyye 622/1225), öğrencisi Kayyım 751/1350) Şâtıbî 790/1388) gibi âlimlerin, usulüne dinamizm kazandırmak adına söz konusu ilme yönelik birtakım yenileme çabaları koydukları bilinmektedir. Modern dönemde ise usûlünü çabalarının klasik döneme göre daha net yaygın olduğu görülmektedir. çabalarını iki merhalede değerlendirmek merhalelerin birincisi, yenilemeye çağrı merhalesi, ikincisi yenilemenin amelî merhalesidir. İkinci âlimlerin dinî, siyasî, sosyal felsefî eğilimlerine bağlı olarak kendi içinde farklı tezler içeren “fıkhî usûlî yaklaşım” “fikrî temel yaklaşımdan çalışmada eğilimlere sahip fikrî yaklaşımın dair görüşlerini, Fazlurrahman, (1919-1988), Hasan Turabî (1932-2016) Muhammed Müctehid Şebusterî (d. 1936-ö…) örnekliğinde sunmaya çalıştık.